Mieszkańcy Ciężkowic od dłuższego czasu domagali się objęciem ochroną kompleksu leśnego Kolawica. Urzędnicy miejscy proponują pójść dalej i sprawić, by cenne przyrodniczo tereny wokół Ciężkowic stały się swoistą przyrodniczą ostoją Jaworzna. Wystąpili z projektem utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego w postaci „rogalika” ciągnącego się od Niecki Wilkoszyńskiej poprzez Wielkanoc, Przygoń, Kolawicę aż po Sosinę.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych.
Proponowany do objęcia ochroną obszar, pod wspólną nazwą Pagóry Ciężkowickie, obejmuje tereny od zbiornika Sosina poprzez kompleks leśny Kolawica, Góry Przygoń, Leszczynę i Wielkanoc, obszar Krupka Mostki wraz z łąkami, Kompleks leśny Doliska oraz łąki Kulig w rejonie ul. Ciężkowickiej. Obszar ten złożony jest z uzupełniających się terenów wartościowych przyrodniczo, które tworzą spójny układ zieleni wokół dzielnicy Ciężkowice. To jednocześnie największy zwarty obszar zieleni w Jaworznie ujęty jako korytarz ekologiczny w planie zagospodarowania przestrzennego woj. śląskiego.
– Proponowana forma ochrony objęłaby obszar o ogromnych walorach krajobrazowych związanych z mozaiką siedlisk przyrodniczych oraz urozmaiconą rzeźbą i morfologią terenu – różnice wysokości między wierzchowinami Garb Ciężkowic, a doliną Łużnika dochodzą do około 60 m. Jest to kompleks rozległych terenów leśnych i otwartych zróżnicowanych pod względem pokrywy roślinnej – zwraca uwagę Marcin Tosza z Wydziału Ochrony Środowiska UM. – Spotkamy tu zwarte kompleksy leśne na siedliskach borowych, remizy leśne, zarośla śródpolne, przez rozwijające się dolinach cieków niewielkie płaty lasów łęgowych, tereny otwarte ze zbiorowiskami ciepłolubnych muraw i okrajków, zbiorowiska łąkowe i ziołorośla, terenu pól uprawnych. W zalewanych wodą zagłębieniach terenu, można znaleźć płaty nawiązujące do zbiorowisk łąk bagiennych i torfowisk przejściowych i niskich oraz zmiennowilgotne łąki trzęślicowe.
Wspomniane zróżnicowanie warunków siedliskowych sprzyja ogromnemu bogactwu świata roślinnego i zwierzęcego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono tu występowanie cennych siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotem ochrony – do najcenniejszych należą murawy kserotermiczne na Górze Wielkanoc oraz zmiennowilgotne łąki trzęślicowe na obszarach objętych europejską siecią obszarów chronionych Natura 2000.
– Bogata flora obejmuje 420 gatunków roślin naczyniowych. Wiele gatunków roślin chronionych i zagrożonych, posiada tu swoje jedyne stanowiska na terenie całego miasta Jaworzna – podkreśla Marcin Tosza. – Wyjątkowe walory krajobrazowe związane są także z występowaniem zbiorowisk zaroślowych, murawowych i łąkowych, które charakteryzują się sezonowo zmieniającymi się barwami obficie kwitnących i owocujących drzew i krzewów oraz bylin, jest to istotny aspekt estetyczny – mozaika barwnych plam w krajobrazie. Zróżnicowana i bogata fauna obejmująca ok. 230 gatunków, w tym 61 podlegających ochronie prawnej.
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe zalicza się do obiektowych, czyli indywidualnych form ochrony przyrody. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników.
